Hoe overleef je het voortgezet onderwijs met een leerprobleem?
De scholen zijn alweer even begonnen. Voor alle groep 8-ers is dit een bijzonder jaar. Zij laten straks de basisschool achter zich en gaan beginnen aan de grote uitdaging van het Voortgezet Onderwijs. Dat is best heel spannend en niet alleen voor het kind zelf.
Veel ouders houden hun hart vast. Ouders van kinderen met leerproblemen zijn daarop geen uitzondering en hebben waarschijnlijk meer zorgen. Want: hoe kunnen kinderen met een leerprobleem snel hun draai vinden? Waar moeten ze op letten bij het leren van de lesstof? Hoe kunnen ouders helpen bij het maken van huiswerk? Hoe moet het huiswerk gepland worden? Hoe leren ze die moeilijke woordjes voor Duits?
Een heleboel vragen. Goed dus om daar nu dus al bij stil te staan, ook al is het schooljaar nog maar net begonnen. In deze blog wordt op al deze vragen antwoord gegeven. Daarbij wordt tevens een vertaalslag gemaakt naar de executieve functies, want deze regelfuncties van ons brein zijn heel belangrijk voor succes op school. Door in te zetten op executieve functies geef je het kind de juiste vaardigheden en tools mee. Maar eerst… de stap van basisschool naar voortgezet onderwijs.
Overleg met school
Op de eerste plaats is het zinvol om op school een goed gesprek te hebben met de mentor en zorgcoördinator. Natuurlijk neem je je zoon of dochter mee naar dat gesprek! Je wilt namelijk het kind betrekken bij de gesprekken. Dan wordt er niet over het kind gesproken, maar met het kind. Dat de school kennis heeft van het aanwezige leerprobleem is erg belangrijk voor de begeleiding. Benoem in het gesprek duidelijk waar de behoeften van je tiener liggen en maak duidelijke afspraken. Zet die op papier (ja echt, doe het nou maar, ondanks alle goede bedoelingen vergeten mentoren en zorgcoördinatoren ook wel eens wat).
Dat het belangrijk is om regelmatig je neus te laten zien op school is evenzo belangrijk. Daar waar je als ouders eerst te maken had met één of twee leerkrachten, heb je nu te maken met wel tien docenten. Tien docenten die elk op hun eigen manier omgaan met jouw zoon of dochter met leerproblemen. Het is tevens belangrijk om je tiener te leren voor zichzelf op te komen. Daar heeft hij/zij later in het leven ook nog veel profijt van. Het komt namelijk nogal eens voor dat: niet iedere docent op de hoogte is van het feit dat je tiener een leerprobleem heeft, de dyslexiekaart nog niet klaar is en er wel een proefwerk aankomt waar die kaart voor nodig is of er geen rekening gehouden wordt met de behoeften van de leerling met leerproblemen. Daarom is het handig als het kind de eerste week even op de docenten afstapt, zich voorstelt en aangeeft dat hij/zij een leerprobleem heeft. Een proactieve houding zorgt ervoor dat je kind in het vizier blijft.
Hulpmiddelen
Kinderen, en dus ook tieners, met leerproblemen hebben meer tijd en oefening nodig om de leerstof tot zich te nemen. Leerstof beklijft het beste als ze deze hardop zeggen, overschrijven en op allerlei manieren verwerken. Tip: leer kinderen te werken met Prezi. Hierin kunnen kinderen mindmaps maken van de leerstof en deze als presentatie aan zichzelf laten zien en zo leren. Er kunnen met Prezi verbanden gelegd worden en dat bevordert het begrip. Hierdoor blijft het beter hangen. Ook Canva is zo’n handige tool.
Plannen
Huiswerk maken vraagt om wat strategisch planwerk. Plan op basis van het rooster dagelijks een tijdvak van 2 uur voor het maken van huiswerk. De rest is vrije tijd. Maak dit inzichtelijk in een overzicht als jouw tiener klaagt dat ‘ie ‘’alleen maar bezig is met huiswerk’’. Houd als regel: first in, first out! Maak eerst het eerst opgegeven huiswerk. Dan zit de les nog vers in het geheugen. Natuurlijk zijn er taken die over een langere tijd te plannen zijn, maar door de 'first in first out' regel als basis te gebruiken, ondervang je een heleboel.
Ouders willen vaak helpen bij het maken van het huiswerk. Dit doe je voornamelijk door er te zijn. Niet door het werk uit handen te nemen. Wacht op eigen initiatief en help dan niet door het werk over te nemen, maar door de juiste vragen te stellen die je kind net dat beetje verder helpen. Stel vragen als: ‘’Ik zie dat je dat nog moeilijk vindt, wat is er nodig om ervoor te zorgen dat je dat kan leren?’’, ‘’Je vindt het lastig om je aan je planning te houden, kan ik je helpen daarmee?’’. Ondersteun je kind meer op het organisatorische, zoals bij het maken van een planning. Drie keer 20 minuten leren voor een toets is effectiever dan de avond ervoor een uur. Dit heeft alles met de vergeetcurve te maken. Kijk eens op YouTube bij vergeetcurve of spaced repetition. Er komen leuke filmpjes voorbij, die jouw zoon of dochter vast interessant vindt.
Woordjes leren
De meeste tieners willen niet dat hun ouders hen overhoren. Ze doen het zelf wel even, met als gevolg dat ze de woordrij één keer doorlezen en op het SO enorm op hun neus gaan. Je kan hen helpen. Gebruik bijvoorbeeld de woordendriehoek. Hij is in het begin wat tijdrovend, maar eenmaal in de routine werkt hij heel goed. Stel: er moeten voor Duits 50 woorden geleerd worden en je zoon/dochter struikelt er over een stuk of 15... Gebruik voor elk woord een A4'tje dat je in drieën hebt gevouwen. Schrijf het Duitse woord op een deel, het Nederlandse woord op het andere deel en een tip op het andere deel.
Met de tip wordt bedoeld: iets waaraan je het woord kunt ophalen uit je geheugen. Bijvoorbeeld: sängerin, zangeres, tip --> zing = sang. Plak de boven en onderkant aan elkaar: zo ontstaat er een gevouwen driehoek die je rond kunt draaien. Afhankelijk van of je Nederlands-Duits of Duits-Nederlands moet oefenen draai je de kaartjes. Het werkt echt en kan ook toegepast worden bij alle andere talen. Bewaar de gemaakte driehoeken op alfabet in een map. Veel woorden worden vaak herhaald, dan kun je gebruik maken van kaarten die je al hebt gemaakt.
Agenda’s
Tot slot nog een tip voor het aanschaffen van een agenda. Een agenda met een weekoverzicht is het meest handig: dan kun je de week in één keer overzien. Daarbij zijn agenda's met plaatjes en allerlei tierelantijnen helemaal niet wenselijk, hoe gaaf ze er ook uit zien. De blanco exemplaren, die je ook nog een hap schelen in je portemonnee, zijn simpelweg het meest overzichtelijk. Gebruik kleuren en handige stickers en post-its om dingen te markeren. Overigens zijn er ook plan-agenda’s beschikbaar, denk aan de Plenda, de Butskeesagenda en de Plan en Huiswerkagenda van Mohamed Bouamrani.
De overstap van de basisschool naar het voortgezet onderwijs is een grote. Kinderen met zwakke executieve functies zullen voornamelijk moeite hebben met deze overstap. Door bovenstaande tips te volgen kun je het kind helpen. Daarbij gelden de volgende principes om je op de valreep nog mee te geven: herhaal, herhaal, herhaal! En dat niet alleen: zorg steeds voor een praatje (uitleg, dat wat via je oren binnenkomt), en plaatje (een visual, dat wat via je ogen binnenkomt) en een daadje (dat wat binnenkomt door te doen).
Hulp
De Praktijk4Kids kan helpen! De Praktijk4Kids biedt individuele begeleiding om kinderen goed beslagen ten ijs het VO in te laten stappen. Neem eens een kijkje op www.depraktijk4kids.nl of neem contact op met de administratie via karin@depraktijk4kids.nl.
Schrijfster van deze blog: Esther Monfils, orthopedagoog Leerproblemen bij De Praktijk4Kids.