Honderd jaar Bonaken bij Keijzer Leimuiden en vijf jaar Cultureel Erfgoed
Het 22e Nederlands Kampioenschap Bonaken dat zaterdag 5 november in Leimuiden wordt gehouden, staat bol van de tradities. Het is vijf jaar geleden dat het kaartspel een plek kreeg op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland.
Te midden van ‘Schaatsen op Natuurijs’ en de ‘Cultuur van het Brabants Worstenbroodje’. Daarnaast herdenken we dit jaar dat er al een eeuw lang wordt gebonaakt bij Café Keijzer in Leimuiden. Ter gelegenheid van die jubilea worden op 5 november vijf flessen champagne verloot onder de deelnemers aan het NK.
Voor het kampioenschap op zaterdag 5 november hebben zich inmiddels iets meer dan 100 Bonakers ingeschreven. De deelnemers komen uit heel Nederland. Het Nederlands Kampioenschap start zaterdag 5 november om 13:00 uur. Inschrijven kan nog steeds via hier of zaterdag aan de zaal. Deelname is gratis.
Het kaartspel Bonaken staat sinds 2017 jaar op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland. De Stichting Bonaken Nederland heeft het spel voorgedragen. Voorzitter Wim Buskermolen: ,,Bonaken is puur nationaal erfgoed; niet alleen Leimuidens erfgoed. Hoewel wij er trots op zijn dat het spel al zo lang in ons dorp wordt gespeeld, zetten we ons met enthousiasme in voor de groei van de Bonaaksport in heel Nederland.’’
Mogelijk wordt er al sinds 1850 bij Keijzer gebonaakt. In dat jaar kwam het dorpscafé in handen van de familie Keijzer. Het bedrijf – tegenwoordig Partycentrum Keijzer – is nog steeds in familiehanden. Sjaak Keijzer is de vijfde generatie die het bedrijf leidt; samen met zijn vrouw Joke. Buskermolen: ,,We weten uit de overlevering dat gasten van het café op de oude lokatie – tot 1957 – al decennia lang bonaakten. Op grond van hun verhalen durven we de stelling aan dat het spel al in 1922 werd gespeeld bij Keijzer. ’’
Wat is Bonaken?
Bonaken is een kaartspel dat in een café aan de bar gespeeld wordt. Het gaat er om een verliezer te bepalen, die vervolgens een rondje moet geven. Bonaken wordt gespeeld met 32 kaarten uit een stock: 2 t/m 6 en de joker doen niet mee. Het aantal spelers kan uiteenlopen van twee tot maximaal zeven per spel. Daarmee is ook het aantal kaarten dat elke speler krijgt en dat uit het spel ligt (slaapt) groter of kleiner. De verdere spelregels verschillen per regio in het land of soms per plaats. Zo wordt op de begane grond van Café Keijzer op de Leimuidense wijze gebonaakt, terwijl op de eerste verdieping (op de biljartzolder) de Rijnsaterwoudse regels gelden. In beide dorpen kennen ze onder meer de termen zwabber, misère en bonaak. In Utrecht kun je weer een knorrel bieden, in Katwijk kan een deelnemer uit de wind worden gehouden. In Vriezenveen is het allemaal weer anders. Daar werken ze met termen als een ‘boompje’ of een ‘dubbel boompje’, ‘op water zitten’ en ‘elke slag die je bekt moet je halen’. Meer info.
Op het Nederlands Kampioenschap gelden de regels van de Stichting Bonaken Nederland. Die regels zijn inmiddels ook ingevoerd in een tiental cafés in Nederland waar regelmatig gebonaakt wordt. Ook de Open Baarnse en Open Veldhovense kampioenschappen worden gespeeld met de landelijke regels en onder auspiciën van de Stichting Bonaken Nederland. Die spelregels zijn terug te vinden op de website.
Clinics Bonaken
Om er zeker van te zijn dat de spelregels - de ziel van het spel - tot in lengte van jaren gekoesterd, beschermd en geconserveerd worden organiseert de stichting korte Bonaken-opleidingen. Op vrijdagavond 21 en 28 oktober (20:00-22:30 uur) worden in Café Keijzer in Leimuiden cursusbijeenkomsten gehouden; de Bonaken Academie. Docenten van de Stichting Bonaken Nederland nemen de aspirant-Bonakers dan ruim twee uur lang bij de hand. ,,Bonaken is een fascinerend spel. Het is mooi dat we met de Bonaken Academie spelers de fijne kneepjes van het spel kunnen bijbrengen. De cursusavonden zijn zowel geschikt en bedoeld voor beginners, als spelers die het spel al vaker hebben gespeeld,’’ aldus Wim Buskermolen, voorzitter van de stichting.